CFD – co to są kontrakty na różnicę kursową?

CFD (ang. Contract For Difference), czyli kontrakt na różnicę (np. kursową) to instrument finansowy należący do grupy instrumentów pochodnych. Jest to kontrakt zawierany pomiędzy zazwyczaj inwestorem i dostawcą kontraktu CFD, czyli np. firmą inwestycyjną, brokerem itd. Kontrakty CFD są instrumentami pochodnymi, czyli tzw. derywatami (ang. derivative) i ich zadaniem jest śledzenie zmian ceny instrumentu bazowego. 

Instrumentem bazowym dla CFD mogą być np.:

• Kursy par walutowych
• Kursy kryptowalut sparowanych z walutą lub inną kryptowalutą
• Indeksy giełdowe
• Surowce itd

Kontrakt CFD zawierany jest na różnice np. w cenie dla konkretnego instrumentu bazowego, a stronami kontraktu są sprzedający i kupujący. Obie strony kontraktu zobowiązują się do bezwarunkowego i natychmiastowego uregulowania różnicy pomiędzy wartością początkową kontraktu (otwarcie pozycji) i wartością końcową (zamknięcie pozycji). Do rozliczenia kontraktu na różnicę kursową dochodzi w momencie zamknięcia pozycji. Otwarcie i zamknięcie pozycji może nastąpić w dowolnym momencie, w którym rynek na dany kontrakt CFD jest otwarty i handel jest możliwy.

Możemy w takim razie śmiało powiedzieć, że w tego typu kontrakcie obie strony niejako spekulują czy wartość kontraktu wzrośnie, czy też spadnie. Dlatego mówi się, że handlując CFD – spekulujemy. Nie nabywamy w praktyce akcji, walut, surowców, ani niczego innego, a jedynie przewidujemy, że wartość danego instrumentu spadnie lub wzrośnie. Podobnie jak na każdym rynku czy przy inwestowaniu w dowolny instrument finansowy nasza działalność i podejmowane decyzje mogą się skończyć zyskiem lub stratą.

Przykład kontraktu CFD

Kontrakty CFD jako instrumenty pochodne mogą śledzić wiele różnych instrumentów bazowych. Przyjrzyjmy się dokładniej kontraktowi na różnicę kursową dla pary walutowej EUR/USD. Kurs kontraktu CFD na parę walutową ma za zadanie dokładnie odzwierciedlać ruch kursu instrumentu bazowego. 

Każdy broker dostarczający możliwość handlu CFD na pary walutowe udostępnia platformę do tradingu, a w niej możliwość otwarcia wykresu z kursem kontraktu, czyli odwzorowanie ruchu cen w naszym przypadku pary walutowej EUR/USD w trybie online.

Na powyższym wykresie widzimy przykład CFD na zmiany kursu pary EUR/USD w formie świec japońskich. Wykres prezentuje zmiany w okresie 1 minuty – tzn. każda świeca odpowiada zmianom kursu w trakcie jednej minuty. 

Broker, który dostarcza CFD, jest twórcą lub współtwórcą rynku, na którym dochodzi do handlu tym kontraktem. Na wykresie widzimy dwie linie odpowiadające: cenie sprzedaży i cenie kupna, oraz przyciski umożliwiające otwarcie konkretnej wielkości pozycji, kupno lub sprzedaż.

Kontrakt CFD na parę EUR/USD to w rzeczywistości zsynchronizowany z realnym kursem instrumentu bazowego wykres zmian kursu tej pary. To jest tak jakby takie lustrzane odbicie instrumentu bazowego, ten sam rynek w wirtualnej formie. Daje nam to możliwość zawierania transakcji kupna i sprzedaży pary EUR/USD bez rzeczywistego kupowania i sprzedawania tych walut. To jest duża zaleta. Tak samo jest z każdym innym instrumentem bazowym.

Wynik każdej otwartej pozycji widzimy na bieżąco w oknie handlu na platformie tradingowej w walucie rachunku. Dzięki temu możemy monitorować rozwój sytuacji na rynku poprzez perspektywę otwartej pozycji i korygować nasze oczekiwania i założenia. Po zamknięciu pozycji saldo konta od razu odzwierciedla wynik ostatniej transakcji.

Treść filmów dostępnych na tej stronie jest niezależna od Plus 500

Sprawdź: porównanie topowych brokerów CFD.

Każdy kontrakt CFD ma swoją bardzo dokładną specyfikację, która określa wszystkie istotne warunki brzegowe, jest to tzw. parametryzacja kontraktu. Instytucja, która dostarcza nam kontrakt CFD, ma obowiązek udostępnić pełną specyfikację kontraktu. 

Brokerzy Forex, z których korzystamy na platformach tradingowych, bardzo często bezpośrednio przy polu zawierania transakcji udostępniają podstawowe informacje na temat specyfikacji kontraktu np.:

• Klasa aktywów np. Forex, waluty
• Wielkość nominalna kontraktu
• Minimalna wielkość pozycji
• Maksymalna wielkość pozycji
• Punkty swap dla pozycji długiej i krótkiej
• Dźwignia maksymalna
• Data wygaśnięcia kontraktu CFD
• Godziny handlu, itp.

Jak widać na powyższych przykładach uproszczone specyfikacje kontraktu CFD dla EUR/USD na platformach online u brokerów Forex różnią się zakresem podawanych informacji. Można w uproszczeniu przyjąć, że im więcej konkretnych i precyzyjnych informacji podaje broker w łatwo dostępny sposób, tym jest lepszym, bardziej profesjonalnym partnerem. Niektórzy brokerzy podają bardzo mało informacji i żeby poznać szczegóły kontraktu, trzeba wyciągnąć jego pełną specyfikację z dokumentacji brokera.

Kontrakt CFD są na różne klasy aktywów. W zależności od instrumentu bazowego specyfikacje poszczególnych kontraktów mogą istotnie różnić się między sobą. Warto zapoznać się ze szczegółowym opisem kontraktu CFD i zapamiętać istotne informacje. Jeżeli mamy wątpliwości co do zasad funkcjonowania, technikaliów itp., to koniecznie trzeba je wyjaśnić z brokerem. Pozwoli to uniknąć niespodzianek, a szczególnie tych niemiłych wolimy unikać.

Instrumenty Bazowe dla CFD

Instrumentem bazowym dla kontraktu CFD może być wszystko, co ulega zmianie, a zmiany te są mierzalne np. zmiany temperatury na jakimś konkretnym obszarze. Chyba niemal wszystko, co da się zmierzyć różnicami, a ludzie chcieliby się założyć o to, w jakim kierunku pójdzie zmiana, prawdopodobnie można by powiązać kontraktem CFD. 

Oczywiście nie trzeba się tak wysilać, bo na istniejących rynkach towarowych, finansowych, są już tysiące różnych produktów doskonale kontrolowanych i opisanych, które stały się instrumentami bazowymi dla CFD.

Giełda towarowa to dla wielu najwyżej zorganizowany rynek, na którym ściera się popyt i podaż na towary masowe. Właśnie giełdom towarowym zawdzięczamy rozwój kontraktów terminowych. 

Podobno pierwszy zarejestrowany kontrakt terminowy pochodzi z czasów Talesa z Miletu w starożytnej Grecji, a dotyczył negocjowanej zimą ceny oliwy z oliwek na dostawę z nadchodzących letnich zbiorów. Kontrakty terminowe zabezpieczające  rolników przed ryzykiem cenowym stały się pierwowzorem dla wielu instrumentów finansowych.

Kontrakty CFD bazujące na kontraktach terminowych, ale i na czystych cenach produktów z giełd towarowych to np. CFD na:

• Zboża (np. pszenica, ryż)
• Żywność (np. kakao, kawa)
• Surowce (np. bawełna, kauczuk)
• Surowce energetyczne (gaz, ropa itp.)
• Metale (np. miedź)
• Metale szlachetne (złoto, srebro, platyna)

Możemy wymienić pewnie grubo ponad 100 różnych instrumentów bazowych z grupy towarów, które są podstawą dla kontraktów CFD. To jest jednak tylko cząstka, bo kontrakty CFD mają wiele grup (klas) instrumentów bazowych takich jak:

• Forex (pary walutowe)
• Kryptowaluty (w parze z walutą lub kryptowalutą np. BTC/USD)
• Towary (np. kakao)
• Indeksy (np.DAX)
• Akcje (np. Tesla)
• Obligacje
• ETF, itd

Bańka spekulacyjna – siła oczekiwań

Kontrakty na różnicę kursową określa się często jako spekulacje, a grających na CFD spekulantami. Tak to w zasadzie wygląda, ale mi słowo spekulant czy spekulacja kojarzy się z wieloma dziedzinami życia, a w tym z inwestowaniem np. w akcje. Gdyby tak nie było to wielki guru inwestycji, Warren Buffett, zawsze by tylko wygrywał, ale tak nie jest. 

Nawet najdoskonalsza analiza i zarządzanie ryzykiem musi na końcu zmierzyć się z życiem i okazuje się, że założenia to często jednak tylko spekulacje. Nie ma w tym nic złego, bo nie da się nie robić założeń – myśląc, czy mówiąc o przyszłości.

Skoro zatem nic, no może oprócz dwóch rzeczy, nie jest w życiu pewne, to czy słowo spekulacja lub spekulant pasuje tylko do inwestycji w CFD? Dobrą okazją do mówienia o spekulacji są bezsprzecznie tzw. bańki spekulacyjne. 

Co jakiś czas pojawiają się na świecie i zbierają swoje żniwa. Czasem są związane z towarami, akcjami, a czasem z innymi instrumentami finansowymi, ale przecież nie z CFD. Główną przyczyną baniek spekulacyjnych są nasze zawyżone oczekiwania i chęć zysku.

Niektóre bańki zyskują światową sławę i obrastają w legendy, a inne cichutko odchodzą w zapomnienie. Najsłynniejsza bańka tzw. tulipomania jest uważana za największą bańkę spekulacyjną. Być może jest nią cały czas, ale są tacy, którzy zastanawiają się, czy nie byliśmy właśnie świadkami nowej, jeszcze większej bańki.

Co najmniej od 2016 roku aż do 2022 roku pojawiały się analizy i opracowania sugerujące, że Bitcoin jest prawdopodobnie w bańce. Większość ludzi nie ma nic przeciwko technologii cyfrowej, a jeszcze więcej widząc okazję do zarobku, próbuje z niej skorzystać. Wcale się temu nie dziwię.

Niemniej spadek ceny z prawie 70 tysięcy USD za Bitcoin do  poziomu około 16 tysięcy USD na początku 2023 roku, czyli w przybliżeniu o 75%  jego najwyższej wartości – robi ogromne wrażenie. 

Analizy na temat różnych aspektów rynków, produktów finansowych i ich perspektyw, kolorowych czy też upiornie czarnych, można przeczytać cały czas w bardzo szerokim spektrum analiz dostępnych na rynku. Wobec takiej niepewności co do losów wielu aktywów, w które inwestujemy na rynkach finansowych i towarowych – kontrakt CFD pokazuje swoje atuty. Tego typu instrumenty pozwalają nam zarobić nie tylko na wzrostach, ale i na spadkach cen, a to jest ogromną zaletą.

Kontrakty na różnicę właśnie dzięki temu, że są lustrzanym odbiciem zmian na instrumencie bazowym i że niczego się tu nie kupuje, w rzeczywistości otwierają przed nami możliwości, które są bardzo unikalne. Możemy bowiem grać nie tylko na wzrosty, ale i na spadki. Między innymi z tego powodu je wymyślono, żeby ktoś posiadający w portfelu akcje tracące na wartości, mógł ograniczyć straty – sprzedając kontrakt CFD na te akcje.

Dla kupującego papiery wartościowe takie jak akcje, czy też dla cinkciarza w Polsce lat osiemdziesiątych kupującego waluty, głównym celem jest i było tanio kupić i drogo sprzedać. Wtedy zarabiamy. Jednak kiedy kupimy coś za 5 PLN, a chwilę później to kosztuje 4,50 PLN lub jeszcze mniej, to właśnie jesteśmy na stracie. Biznes nie ma sensu, gdy sprzedajesz coś poniżej kosztów. 

Dzięki kontraktowi CFD możemy zarobić na trendzie spadkowym – wchodząc na rynek przy wysokiej cenie i wychodząc z pozycji, gdy ceny wystarczająco mocno spadną.

Jak widać na powyższym przykładzie, na każdej platformie tradingowej handlując CFD mam dwa przyciski:

• Sprzedaj (Sell) – otwieramy pozycję krótką, gramy na spadki
• Kup (Buy) – otwieramy pozycję długą, gramy na wzrosty

Pozycja krótka (Short)

Pozycja krótka (Short) jest strategią zarabiania na spadkach cen i jest wykorzystywana przede wszystkim, gdy ceny poruszają się w trendzie spadkowym. Jeżeli oczekujesz, że cena wybranego instrumentu będzie spadać, to powinieneś zająć pozycję krótką, czyli Sprzedać (Sell) dany instrument finansowy. Zajęcie pozycji Short „otwiera” twój kapitał na zmiany na rynku. Twoje środki będą rosły razem ze spadkiem cen i zmniejszały się, gdy cena wzrośnie powyżej poziomu twojego wejścia w rynek.

Otwarcie pozycji krótkiej i samo słowo krótka (Short) nie ma żadnego związku z tym, jak długo będziesz utrzymywał daną pozycję otwartą przed jej zamknięciem. Otwierasz pozycję krótką, kiedy widzisz trend spadkowy i uznajesz, że taki trend będzie się utrzymywał jakiś czas. Zamknięcie pozycji jest związane z rozwojem sytuacji na rynku i podejmiesz taką decyzję samodzielnie w momencie, który ty uznasz za właściwy.

Charakterystyka pozycji krótkiej (Short):

• Stosuje się głównie w trendzie spadkowym, gdy oczekujesz spadku cen
• Otwierasz pozycję – sprzedając (Sell) dany instrument finansowy
• Otwierając pozycję Short ponosisz koszty spreadu i ewentualne koszty otwarcia i utrzymania pozycji
• Kiedy cena jest poniżej ceny otwarcia – zarabiasz, gdy jest powyżej – tracisz
• Podejmujesz decyzję o zamknięciu pozycji w dowolnym, twoim zdaniem odpowiednim do tego momencie
• Odwrotnością pozycji krótkiej (Short) jest pozycja długa (Long)

Pozycja długa (Long)

Pozycja długa (Long) jest strategią zarabiania na wzrostach cen i jest wykorzystywana przede wszystkim, gdy ceny poruszają się w trendzie wzrostowym. Zatem jeżeli oczekujesz, że cena wybranego instrumentu będzie wzrastać, to powinieneś zająć pozycję długą (Long), czyli Kupić (Buy) dany instrument. Zajęcie pozycji długiej „otwiera” twój kapitał na zmiany na rynku. Twoje środki będą rosły razem ze wzrostem cen i zmniejszały się, gdy ceny spadną poniżej poziomu twojego wejścia w rynek.

Otwarcie pozycji długiej (Long) i samo słowo długa (Long) nie ma żadnego związku z tym, jak długo masz mieć otwartą daną pozycję przed jej zamknięciem. Otwierasz pozycję długą, kiedy widzisz trend wzrostowy i uznajesz, że ten trend będzie się dalej utrzymywał. Zamknięcie pozycji jest związane z rozwojem sytuacji na rynku i podejmiesz taką decyzję samodzielnie w momencie, który ty uznasz za właściwy.

Jeżeli nie handlujesz na kontraktach CFD, a np. na papierach wartościowych takich jak akcje, to zajęcie pozycji długiej jest równoznaczne z prawem do posiadania konkretnej akcji. Zasada jest ta sama, tracisz, kiedy cena spada poniżej ceny zakupu i zyskujesz, gdy jest wyższa niż cena otwarcia. 

Charakterystyka pozycji długiej (Long):

• Stosuje się głównie w trendzie wzrostowym, gdy oczekujesz wzrostu cen
• Otwierasz pozycję – kupując (Buy) dany instrument finansowy
• Otwierając pozycję Long, ponosisz koszty spreadu i ewentualne koszty otwarcia i utrzymania pozycji;
• Kiedy cena jest powyżej ceny otwarcia – zarabiasz, gdy jest poniżej – tracisz
• Podejmujesz decyzję o zamknięciu pozycji w dowolnym, twoim zdaniem odpowiednim do tego momencie
• Odwrotnością pozycji długiej (Long) jest pozycja krótka (Sort)

Kupując lub sprzedając jakikolwiek kontrakt CFD w rzeczywistości niczego namacalnego nie kupujemy, ani nie sprzedajemy. Właśnie dlatego możemy skorzystać z kolejnego rozwiązania, jakim jest tzw. dźwignia finansowa.

Dźwignia finansowa lub inaczej lewar finansowy pozwala na zwielokrotnienie rozmiaru kontrolowanej (otwieranej) przez nas pozycji, niż pozwalałby na to nasz własny kapitał. Oznacza to, że możemy osiągać dużo większe zyski, ale i dużo większe straty w relatywnie krótkim okresie.

Transakcje z użyciem lewara zawierane są na podstawie depozytu zabezpieczającego, czyli blokowaniu odpowiedniej części naszego kapitału na rachunku inwestycyjnym na czas, w którym pozycja jest otwarta. Wielkość dźwigni określa maksymalną wartość pozycji, jaką możesz kontrolować przy danym poziomie kapitału własnego. Dźwignie przedstawia się jako stosunek kapitału własnego do kapitału zainwestowanego np. 1:10, 1:30 itd. 

Przykład I:

• Dźwignia 1:30 oznacza, że depozyt o wartości 100 EUR pozwala nam na inwestowanie na rynku kwoty 3 000 EUR
• Otwarcie pozycji 3 000 EUR spowodowałoby zablokowanie depozytu zabezpieczającego na naszym rachunku w wysokości:  3 000 EUR: 30 = 100 EUR
• Przy teoretycznym kursie 1 EUR = 4,50 PLN depozyt zabezpieczający to 100 EUR x 4,50 = 450 PLN;
• Bez dźwigni finansowej  na rachunku musielibyśmy mieć wielokrotność 3 000 EUR

Przykład II:

• Chcemy zająć pozycję na parze EUR/USD o wolumenie 0,01 lota
• 1 lot to 100 000 EUR, zatem 0,01 lota to 1 000 EUR
• Dźwignia dla pary EUR/USD wynosi 1:30
• Obliczenie kwoty depozytu zabezpieczającego:
  • 1000 EUR: 30 = 33,33 EUR. Depozyt zabezpieczający wynosi 33,33 EUR
• Obliczanie procentowe depozytu zabezpieczającego:
  • 100%: 30 = 3,333%. Przy dźwigni 1:30 depozyt zabezpieczający wynosi 3,333% zainwestowanej kwoty (1000 EUR x 3,333% = 33,33 EUR)
• Bez dźwigni finansowej  na rachunku musielibyśmy mieć wielokrotność 1 000 EUR

Użycie dźwigni wielokrotnie zwiększa zyski lub straty z inwestycji. Dlatego użycie dźwigni należy połączyć z rozsądnym zarządzaniem ryzykiem. Przyjmuje się, że nie powinno się ryzykować w jednej transakcji kwotą większą niż 5% wartości swojego kapitału inwestycyjnego. Co w praktyce oznacza, że otwarcie jednej pozycji nie powinno stwarzać ryzyka utraty więcej niż 5% kapitału własnego. Dźwignie finansowe są różne dla różnych instrumentów, a wynika to m.in. z wytycznych ESMA, czyli Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych.

Zalety dźwigni finansowej:

• Dźwignia pozwala na użycie tylko części kapitału na rachunku.
• Pozwala inwestować w większą liczbę instrumentów w tym samym czasie.
• Możemy uzyskać wielokrotnie większe zyski z kapitału w określonym czasie.

Wady dźwigni finansowej i zalecenia:

• Straty w wyniku użycia dźwigni finansowej będą wielokrotnie większe, niż bez jej użycia, jeżeli ceny pójdą w innym kierunku niż ten zakładany.
• Zaleca się rozsądne zarządzanie ryzykiem inwestycyjnym i nieprzekraczanie ekspozycji własnego kapitału powyżej poziomu 5%.
• W celu ograniczenia efektywnej dźwigni na rachunku zaleca się zmniejszenie wolumenu transakcyjnego.